W dzisiejszym zabieganym świecie, zegarek na nadgarstku nie jest już tylko modnym dodatkiem czy wyrazem statusu społecznego – to kluczowy element naszego codziennego życia, który pozwala zarządzać najcenniejszym zasobem, jakim jest czas. Od wysublimowanych mechanizmów automatycznych, przez precyzyjne zegarki kwarcowe, aż po tradycyjne zegarki mechaniczne – każdy zegarek to małe dzieło inżynierii, które wymaga trochę uwagi podczas ustawiania. Warto więc poświęcić chwilę, by dowiedzieć się, jak prawidłowo zmienić godzinę w naszym "osobistym chronometrze", zachowując jego trwałość i dokładność.
Okazuje się, że ustawienie czasu w zegarku to nie tylko kwestia estetyki, ale również techniki. Niezależnie od tego, czy masz doświadczenie z zegarkami, czy dopiero zaczynasz przygodę z ich subtelnościami – ten artykuł jest dla Ciebie. Odkryjesz tutaj, jak prawidłowo można zmierzyć się z tą na pozór trywialną czynnością, niezależnie od mechanizmu, który bije w sercu Twojego czasomierza. Zapraszam do lektury, która rozwiąże wszelkie wątpliwości i stanie się Twoim przewodnikiem w świecie zegarmistrzowskiej precyzji.
Niezależnie od tego, czy potrzebujesz dostosować czas po podróży między strefami czasowymi, czy po prostu chcesz upewnić się, że jesteś "zsynchronizowany" z czasem atomowym – znajomość procedury ustawienia zegarka to umiejętność, która zapewnia spokój ducha oraz pewność, że twój zegarek służy Ci jak najlepiej. Dlatego, niezależnie od typu zegarka na Twoim nadgarstku, istotne jest, abyś wiedział, jak właściwie nim manewrować, nie ryzykując przy tym jego zasobów. Potraktuj ten artykuł jak instrukcję, która krok po kroku poprowadzi Cię przez ten proces, wyjaśniając złożone zagadnienia w prosty i przystępny sposób.
Ustawianie zegarka kwarcowego
Przychodzi taki moment, gdy potrzebne jest dostosowanie godziny lub daty w naszym zegarku kwarcowym. Jest to czynność, której dokonanie nie wymaga specjalistycznej wiedzy, lecz kilku prostych czynności, przeważnie realizowanych za pomocą jedynego elementu manipulacyjnego - koronki. Proces ten powinien być przeprowadzony dokładnie i ostrożnie, aby zapewnić ciągłość i precyzję w działaniu zegarka.
Zmiana godziny w zegarku kwarcowym zaczyna się od delikatnego wyciągnięcia koronki. Czynność ta powinna być wykonywana z największą starannością, aby nie naruszyć delikatnego mechanizmu. Po osiągnięciu właściwego ustawienia czasu, koronkę należy wcisnąć z powrotem, co zapewnia kontynuację pracy urządzenia. Warto pamiętać, aby dokonywać zmian wskazując wskazówki zegarka zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
Jeśli chodzi o zmianę daty, jeżeli nasz zegarek kwarcowy posiada datownik, to wyciągnięcie koronki do odpowiedniej pozycji pozwala nam przekręcić ją do momentu, aż wyświetli się pożądany dzień miesiąca. Po dokonaniu tej zmiany, koronkę należy ponownie wcisnąć, co gwarantuje, że zegarek będzie kontynuował odmierzanie czasu bez zakłóceń.
Ustawianie zegarka kwarcowego to drobna, lecz ważna czynność, która pozwala naszemu towarzyszowi dokładnie odmierzać czas, będąc niezawodnym partnerem zarówno w codziennych obowiązkach, jak i wyjątkowych momentach.
Zmiana godziny
Proces zmiany godziny w zegarku kwarcowym jest prosty i nie wymaga specjalnych narzędzi. Aby dostosować wskazania czasu do aktualnych potrzeb, należy postępować zgodnie z kilkoma krokami. Poniżej przedstawione zostaną instrukcje, które umożliwią prawidłową zmianę godziny.
- Wyjmij koronkę zegarka do drugiej pozycji - delikatnie pociągnij koronkę z boku zegarka na zewnątrz. W zależności od modelu zegarka, koronka może mieć różną liczbę pozycji kliknięć, zazwyczaj jest to jedno lub dwa kliknięcia. Uwaga: Niektóre zegarki wymagają odblokowania koronki przed jej wyciągnięciem, na przykład przez przekręcenie jej w przeciwnym kierunku zegara.
- Obróć koronkę w odpowiednią stronę - przekręć koronkę, by przesunąć wskazówki zegara do przodu lub do tyłu, aż ustawisz właściwą godzinę. Pamiętaj, aby robić to ostrożnie i bez pośpiechu, aby nie uszkodzić mechanizmu zegarka.
- Zsynchronizuj sekundy - jeśli zegarek posiada wskazówkę sekundową i chcesz zsynchronizować ją z oficjalnym czasem, poczekaj aż wskazówka będzie wskazywać godzinę 12, a następnie w tym samym czasie wciśnij koronkę do pierwotnej pozycji.
- Wciśnij koronkę z powrotem - po ustawieniu prawidłowej godziny, delikatnie wciskaj koronkę z powrotem w kierunku obudowy zegarka, aż całkowicie wróci na swoje miejsce. Jeśli koronka była zablokowana, pamiętaj o jej zabezpieczeniu przez dokręcenie.
Warto pamiętać, że dokładny sposób zmiany godziny może różnić się w zależności od marki i modelu zegarka kwarcowego. W przypadku wątpliwości, najlepiej skonsultować się z instrukcją obsługi lub udać się do specjalisty, który pomoże w prawidłowym ustawieniu czasu.
Zmiana daty
Znakomita większość zegarków kwarcowych wyposażona jest w funkcję wyświetlania daty, nierzadko uzupełnioną o dni tygodnia. Dokładność tej funkcji jest równie ważna, jak prawidłowe wskazywanie czasu. Zmiana daty w zegarku kwarcowym wymaga precyzyjnych i świadomych działań ze strony użytkownika, aby zachować mechanizm w nienaruszonym stanie i uniknąć potencjalnych awarii.
Oba te elementy, data i dzień tygodnia, wymagają manualnego ustawienia po zmianie baterii lub w przypadku gdy zegarek zostawiony na dłuższy czas przestanie pracować. Aby dostosować datę, należy wykonać kilka prostych kroków:
- Delikatnie ciągnij koronkę zegarka, aż osiągnie drugą, a czasami trzecią pozycję – tuż przed tą umożliwiającą ustawienie wskazówek godzinowych i minutowych. Należy odczuć lekkie kliknięcie, które sygnalizuje, że koronka jest w odpowiednim ustawieniu do zmiany daty.
- Obracaj koronkę, aż na oknie datownika zegarka pojawi się właściwa wartość. W większości modeli obrót koronki w jednym kierunku zmienia datę, a w przeciwnym dni tygodnia, jeśli taka funkcja występuje.
- Po ustawieniu odpowiedniej daty dokładnie wciskamy koronkę z powrotem do pozycji początkowej. To kluczowy moment, który uaktywnia mechanizm zegarka do normalnego działania.
Ważne jest, aby nie ustawiać daty w godzinach, kiedy mechanizm automatycznie ją zmienia, typowo między 22:00 a 2:00, ponieważ może to zaszkodzić mechanizmowi wewnętrznemu. Jeśli musimy ustawić datę w tych również godzinach, zaleca się przekręcenie wskazówek do czasu poza tym zakresem, na przykład 6:00, przed przystąpieniem do zmiany daty.
Rola datownika w zegarkach kwarcowych jest często niedoceniana, jednak tak jak precyzja w odmierzaniu czasu, poprawne i aktualne wyświetlanie daty znacznie wpływa na użyteczność i funkcjonalność tego akcesorium. Zachowanie świadomości, jak właściwie obsługiwać i konfigurować ten element zegarka, to dowód na dojrzałość i szacunek dla inżynierskiej myśli, jaka kryje się w jego mechanizmie.
Ustawianie zegarka automatycznego
Zegarki automatyczne, cieszące się niesłabnącą popularnością wśród koneserów, uosabiają połączenie tradycyjnego rzemiosła zegarmistrzowskiego i zaawansowanej technologii. Wyjątkowość tych czasomierzy polega na mechanizmie, który jest zasilany energią generowaną przez naturalne ruchy nadgarstka użytkownika. Właśnie dlatego utrzymywanie ich w ruchu nie wymaga baterii. Niemniej jednak, aby precyzyjnie odmierzały czas, wymagają one odpowiedniego ustawienia.
Procedura ustawiania rozpoczyna się od delikatnego wyciągnięcia koronki, aby uwolnić mechanizm od ruchu wskazówek, co pozwala nam na dokonanie regulacji. W zależności od modelu zegarka, może ona mieć kilka stopni wysunięcia, z których każdy odpowiada za inną funkcję. Kompetencje te w rękach posiadacza zegarka stają się narzędziami precyzyjnego dostosowywania czasu do indywidualnych potrzeb.
Zarówno amator, jak i doświadczony użytkownik zegarka musi jednak pamiętać, żeby nie wykonywać pewnych czynności w momencie ustawiania zegarka. Zmiana godziny czy daty w niewłaściwym momencie może bowiem przyczynić się do uszkodzenia filigranowej konstrukcji mechanizmu. Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku datownika, którego korekta podczas "cichej godziny" - kiedy to mechanizm automatycznie przestawia datę - może skutkować awarią. Sztuka zegarmistrzostwa kryje w sobie wiele takich niuansów, których rozumienie jest kluczem do zachowania doskonałości działania tych majstersztyków mechaniki.
Odkrywanie tajników zegarków automatycznych zachwyca swoją głębią i złożonością, a poznanie ich możliwości jest równie satysfakcjonujące, co obserwacja niezawodnego, precyzyjnego odmierzania czasu na tarczy takiego zegarka. Dostosowanie go do bieżących potrzeb staje się nie tylko czynnością techniczną, ale też swoistym rytuałem łączącym użytkownika z mechanicznym sercem noszonego na nadgarstku urządzenia.
Zmiana daty w zegarku automatycznym
Właściwa zmiana daty w zegarku automatycznym wymaga pewnej wiedzy i należytej ostrożności, aby nie uszkodzić mechanizmu. Przed przystąpieniem do ustawienia ważne jest, aby upewnić się, że mechanizm zegarka nie znajduje się w tzw. "okresie changeover", czyli czasie, w którym wewnętrzne koła zębate automatycznie przestawiają datę. Zazwyczaj dzieje się to między godziną 21:00 a 3:00.
Aby prawidłowo zmienić datę w zegarku automatycznym, należy postępować według następujących kroków:
- Wyjąć koronkę do pierwszego kliknięcia – przy większości modeli zegarków automatycznych, jedno wciśnięcie koronki pozwala na zmianę daty.
- Przekręcić koronkę delikatnie, aby ustawić aktualny dzień miesiąca. Pamiętaj, by robić to w odpowiednim kierunku – zgodnie z zaleceniami producenta danego zegarka.
- Po ustawieniu poprawnej daty, delikatnie pchnąć koronkę z powrotem do pozycji wyjściowej. W niektórych modelach konieczne może być dodatkowe dokręcenie koronki, by zapewnić wodoszczelność.
Zaleca się, aby po zmianie daty przekręcić koronkę dodatkowo w celu ustawienia właściwej godziny, co dodatkowo zapewnia, że mechanizm daty zostanie poprawnie aktywowany. Powyższe wskazówki pozwolą na uniknięcie potencjalnych awarii, które mogłyby wyniknąć z niewłaściwej obsługi zegarka automatycznego.
W przypadku zegarków z tzw. szybką zmianą daty, proces ten może być jeszcze prostszy, co jednak zawsze jest szczegółowo opisane w instrukcji obsługi konkretnego modelu. Warto pamiętać, że regularne korzystanie z instrukcji i przestrzeganie zaleceń producenta przyczynia się do długowieczności i niezawodności każdego zegarka automatycznego.
Ręczne uruchomienie mechanizmu
Zegarki automatyczne są zdumiewającym wynikiem ludzkiej inżynierii, zdolnym do pracy bez konieczności codziennego nakręcania lub wymiany baterii. Jednak co zrobić, gdy nasz mechaniczny kompan przestanie działać po dłuższym okresie nieużywania? Wówczas pojawia się konieczność ręcznego uruchomienia mechanizmu – czynność, która przywraca życie precyzyjnemu wnętrzu zegarka.
Aby rozpocząć proces, należy delikatnie i umiejętnie wysunąć koronkę – kluczowy element, który umożliwia manipulację mechanizmem. Pierwszym krokiem jest lekkie obrócenie koronki palcami – zazwyczaj obrót odbywa się zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Należy to robić ostrożnie, aby nie uszkodzić delikatnego wnętrza zegarka.
Należy kontynuować tę czynność przez kilkadziesiąt sekund, aż poczujemy lekkie opory, które sygnalizują, że sprężyna naciągowa jest odpowiednio naciągnięta. Ważne jest, aby pamiętać, żeby nie obracać koronką w nieskończoność, w celu zachowania maksymalnej wydajności i uniknięcia przeciążenia. Zasada "poczuj opór, przestań obracać" jest bezpieczną i właściwą zasadą dla każdego automatu.
Wartość praktyczna tego procesu polega nie tylko na umiejętności ponownego uruchomienia zegarka, ale także na lepszym zrozumieniu mechanizmów, które działają w zegarku. Nasze wyczulenie na delikatne "kliknięcia" podczas nakręcania pomaga nawiązać prawie intymną więź z urządzeniem, które z ufnością powierzymy mierzeniu naszego czasu.
Podsumowując, ręczne uruchomienie mechanizmu to czynność, którą każdy właściciel zegarka automatycznego powinien znać i wykonywać odpowiedzialnie. Jest to nie tylko forma interakcji z technologią, ale także rytuał, który wzmacnia więź między użytkownikiem a jego wyjątkowym urządzeniem, łącząc sztukę zegarmistrzowską z osobistym dotykiem właściciela.
Ustawianie zegarka mechanicznego
Tradycja i precyzja – dwie cechy charakterystyczne dla zegarków mechanicznych, które od wieków fascynują pasjonatów ręcznej zegarmistrzowskiej sztuki. Aby jednak móc cieszyć się ich niezawodnością i elegancją, konieczna jest właściwa konserwacja oraz precyzyjne ustawienie czasu. Zatem jak dokładnie należy podchodzić do tej czynności, by uniknąć potencjalnych uszkodzeń i zagwarantować zegarkowi długowieczność?
Zarówno nakręcanie, jak i ustawianie godziny i daty, to procesy, które wymagają ostrożności i uwagi. Przede wszystkim przy nakręcaniu zegarka mechanicznego kluczowe jest wykonanie tej czynności z umiarem – należy unikać przekręcenia koronki, co mogłoby doprowadzić do przeciążenia mechanizmu sprężyny głównej. Zwykle odczuwalny opór informuje użytkownika o pełnym nakręceniu, stanowiąc sygnał, że nadszedł czas, by przerwać.
W przypadku ustawiania godziny, po wyjęciu koronki do odpowiedniego położenia, wskazówki powinny być przesuwane zgodnie z kierunkiem ich ruchu. Należy zwrócić uwagę na to, by podczas ustawiania czasu nie znajdować się w "zakazanym okresie" – tj. w czasie automatycznej zmiany daty, co zwykle przypada na późne godziny wieczorne lub nocne. Ignorowanie tej zasady może doprowadzić do uszkodzenia mechanizmu zmiany daty.
Ustawianie daty wymaga podobnej staranności. Po wznowieniu działania zegarka, kiedy wskazówki znów zaczynają się poruszać, powinniśmy pamiętać o delikatnym wciskaniu koronki z powrotem na swoje miejsce. To precyzyjne i uważne podejście zapewni, że czasomierz mechaniczny będzie nie tylko piękny w swojej budowie, ale także dokładny i wierny w pomiarze czasu, będąc niezastąpionym towarzyszem w codziennym życiu.
Nakręcanie zegarka mechanicznego
Nakręcanie zegarka mechanicznego jest kluczowe dla zapewnienia jego prawidłowego funkcjonowania oraz zachowania precyzji w odmierzaniu czasu. Aby zegarek mechaniczny utrzymywał swoją funkcjonalność, wymaga regularnego nakręcania, które jest formą "zasilania" mechanizmu sprężyną zegarową. Oto kilka ważnych kroków, jak to właściwie zrobić:
- Upewnij się, że zegarek jest suchy i czysty przed przystąpieniem do nakręcania.
- Obróć koronkę zegarka (mały pokrętło z boku koperty) w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, aby ją uwolnić (dotyczy to modeli z zabezpieczoną koronką).
- Po uwolnieniu koronki, delikatnie obracaj ją w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara. Powinno to odbywać się bez użycia nadmiernej siły, aby nie uszkodzić mechanizmu.
- Kręć koronką, aż poczujesz delikatny opór – jest to znak, że sprężyna zegarowa jest w pełni naciągnięta. Nie próbuj dalej kręcić koronki, gdyż to może prowadzić do uszkodzenia mechanizmu.
- Zamknij koronkę (jeśli takowa była otwarta), obracając ją delikatnie w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, aby zabezpieczyć zegarek przed wilgocią i zabrudzeniem.
Regularne nakręcanie, najlepiej w ustalonych odstępach czasu, zazwyczaj raz dziennie, zapewnia ciągłość pracy mechanizmu i może znacząco przedłużyć trwałość zegarka. Dla zegarków automatycznych, które nakręcają się podczas ruchów nadgarstka, może być konieczne ręczne nakręcenie w przypadku niewystarczającej aktywności użytkownika.
Warto pamiętać, że odpowiednia pielęgnacja i postępowanie z zegarkiem mechanicznym przyczynią się do ochrony Twojego czasomierza przed przedwczesnym zużyciem i zachowają jego wartość na długie lata. Zatem regularne nakręcanie to nie tylko kwestia funkcjonalności, ale też element konserwacji i dbałości o detale, które są istotne dla każdego miłośnika mechaniki precyzyjnej.
Zmiana godziny i daty
Zegarki mechaniczne cieszą się niewzruszoną popularnością wśród entuzjastów tradycyjnego rzemiosła zegarmistrzowskiego. Zmiana godziny i daty w tych czasomierzach to czynności, które nie tylko świadczą o szacunku do mechaniki, lecz także wymagają zrozumienia jej działania. Oto kroki, które należy podjąć, aby prawidłowo ustawić czas i datę w zegarku mechanicznym:
- Wyjmij koronkę zegarka – lekko ciągnąc ją na zewnątrz. W większości zegarków mechanicznych koronka ma kilka pozycji, z których każda odpowiada za inną funkcję, jak na przykład ustawienie godziny czy daty.
- Aby przestawić godzinę, znajdź odpowiednią pozycję koronki (często drugą pozycję kliku), a następnie obracaj ją do momentu, aż wskazówki wskażą odpowiedni czas. Pamiętaj, aby poruszać wskazówkami zawsze w kierunku ich naturalnego ruchu.
- Do zmiany daty zazwyczaj służy pierwsza pozycja po wyjęciu koronki. Obracaj ją aż do momentu pojawienia się żądanej daty na okienku datownika.
- Podczas ustawiania daty unikaj godzin, w których zegarek automatycznie przestawia datę, co zazwyczaj ma miejsce między 21:00 a 3:00. Manipulacja datownikiem w tych godzinach może prowadzić do uszkodzeń mechanizmu.
- Po dokonaniu zaplanowanych zmian delikatnie wcisnąć koronkę z powrotem na swoje miejsce, zabezpieczając mechanizm przed dostępem kurzu czy wilgoci.
Podkreślić należy, że wiele zegarków mechanicznych zawiera również dodatkowe funkcje, takie jak wskazanie dnia tygodnia czy różne warianty zegarków tzw. kronografów. Ich ustawienie może wymagać dodatkowych kroków lub specyficznych czynności. Dlatego zawsze warto skonsultować się z instrukcją obsługi konkretnego modelu lub zasięgnąć porady u zegarmistrza. Pamiętając o tych prostych zasadach, możemy mieć pewność, że nasz mechaniczny kompan będzie dokładnie odmierzał czas przez wiele lat.
O czym pamiętać przy nastawianiu zegarków mechanicznych i automatycznych?
Manipulując koronką zegarka, warto pamiętać o kilku fundamentalnych zasadach, które zapewniają jego prawidłowe funkcjonowanie i ochronę delikatnego mechanizmu. Zastosowanie się do nich pozwoli na długotrwałe i harmonijne korzystanie z tego niezwykle osobistego przedmiotu, który dla wielu jest wyrazem precyzji i niezawodności.
Przede wszystkim, absolutnie krytyczne jest, aby nie dokonywać zmiany daty w godzinach nocnych. Wspomniane wcześniej interwały w godzinach approxymacyjnych od 21:00 do 3:00 są czasem, gdy mechanizm zegarka automatycznie przygotowuje się do przesunięcia daty. Wprowadzenie wtedy zmiany manualnie może spowodować uszkodzenie mechanizmu zmieniającego datę, a to z kolei może prowadzić do kosztownych napraw lub potrzeby wymiany całego zegarka.
Kolejną istotną kwestią jest unikanie kręcenia wskazówkami do tyłu. Ruch mechanizmu zaprojektowany jest do przemieszczania się w jednym kierunku, a siła wywierana w przeciwnym może spowodować niepożądane obciążenia dla wewnętrznych komponentów zegarka. Dlatego też, kiedy zajdzie konieczność korekty czasu, zawsze powinno się obracać wskazówki w kierunku do przodu.
Zachowując te zasady w trakcie codziennego użytkowania zegarka mechanicznego lub automatycznego, nie tylko zapewniamy sobie komfort precyzyjnego odmierzania czasu, ale również dbamy o to, by nasz wierny towarzysz mógł służyć nam bezusterkowo przez najbliższe lata.
Nie ustawiaj daty w godzinach nocnych
Podczas korzystania z zegarków mechanicznych i automatycznych istnieje szczególna zasada dotycząca ustawiania daty. Zaleca się, aby nie przestawiać datowników w godzinach, kiedy mechanizm przeznaczony do zmiany daty jest aktywny. Okres ten zazwyczaj przypada między godziną 21:00 a 3:00, choć może się różnić w zależności od modelu zegarka. W tym czasie wewnętrzne zębatki i sprężyny są w trakcie automatycznego nastawiania nowego dnia, a ręczna zmiana daty może spowodować ich uszkodzenie lub dekalibrację.
Dlaczego warto tego unikać? Interweniowanie w mechanizm zegarka podczas jego automatycznego procesu jest ryzykowne, ponieważ może to prowadzić nawet do trwałego zniszczenia mechanizmu datownika. Należy pamiętać, że naprawa takiego uszkodzenia wiąże się zwykle z wysokimi kosztami, a czasami jest nawet niemożliwa bez wymiany całego mechanizmu. Dlatego zaleca się, aby zmiany daty dokonywać poza powyższym okresem, najlepiej w godzinach porannych lub popołudniowych, kiedy mechanizm nie jest zaangażowany w proces zmiany daty.
Unikaj kręcenia wskazówkami do tyłu
Obracanie wskazówek zegarka mechanicznego lub automatycznego w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara może prowadzić do istotnego uszczerbku na zdrowiu mechanizmu. Ta praktyka jest częstą przyczyną usterki, która spowodowana jest nienaturalnym i szkodliwym obciążeniem poszczególnych komponentów zegarka. Wspomniana sytuacja może mieć miejsce zwłaszcza w przypadku subtelnego i delikatnego mechanizmu odpowiedzialnego za regulację i ustawianie daty.
Mechanizm nastawiania czasu w dziele zegarmistrzowskim jest opracowany z myślą o zmianach czasowych przeprowadzanych zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Jest to kierunek, w którym naturalnie poruszają się zarówno wskazówki, jak i przekładnie wewnątrz urządzenia, dlatego każda próba działania przeciwnie do zaprojektowanego toku może doprowadzić do awarii mechanizmu czy nawet uszkodzenia mechanizmu zmieniającego datę.
Postępując zgodnie z zasadą kontynuowanej ruchomości mechanizmu tylko w jednym kierunku, nie tylko unikamy wprowadzenia niepożądanego naprężenia, ale także wpływamy na długowieczność i niezawodność naszego zegarka mechanicznego czy automatycznego. Dbanie o zegarek z odpowiednią pieczołowitością, w szczególności przy ustawianiu czasu, jest kluczowe dla podtrzymania jego wysokiej precyzji i estetycznego piękna na długie lata.